Công tác giám định ADN hài cốt, đặc biệt là các hài cốt liệt sĩ vô danh, đóng vai trò rất quan trọng trong việc xác định danh tính, tri ân người có công và mang lại sự an tâm cho thân nhân. Tuy nhiên, tại Việt Nam, quá trình này vẫn đang gặp phải nhiều khó khăn và thách thức lớn. Dưới đây là một số vướng mắc nổi bật:
1. Chất lượng mẫu hài cốt kém
Phần lớn các hài cốt cần giám định ADN đều đã được chôn cất nhiều năm, chịu ảnh hưởng của điều kiện khí hậu, đất đai, vi sinh vật,… dẫn đến ADN bị phân hủy nghiêm trọng. Việc lấy mẫu chất lượng để phân tích trở nên rất khó khăn, đặc biệt với các mẫu xương đã hóa cứng, giòn hoặc nhiễm tạp chất.
2. Thiếu mẫu đối chiếu từ thân nhân
Việc xác định danh tính qua ADN đòi hỏi phải có mẫu sinh phẩm của người thân (cha mẹ, con cái, anh chị em ruột) để đối chiếu. Tuy nhiên, nhiều gia đình liệt sĩ không còn người thân gần huyết thống, hoặc thân nhân đã mất, gây khó khăn trong việc xác minh. Ngoài ra, việc thu thập mẫu từ người dân đôi khi vướng phải sự e ngại, thiếu tin tưởng hoặc không hiểu rõ quy trình.
3. Cơ sở hạ tầng và công nghệ hạn chế
Dù Việt Nam đã có một số trung tâm phân tích ADN hiện đại, nhưng số lượng chưa nhiều và chưa đủ năng lực xử lý khối lượng mẫu lớn. Một số kỹ thuật phân tích tiên tiến như giải trình tự toàn bộ bộ gen (whole genome sequencing) còn chưa được ứng dụng rộng rãi do chi phí cao và thiếu chuyên môn sâu.
4. Chi phí và nguồn lực
Giám định ADN hài cốt là quá trình tốn kém, đòi hỏi thiết bị hiện đại, nhân lực chuyên môn cao và thời gian kéo dài. Trong khi đó, ngân sách dành cho công tác này còn hạn chế, dẫn đến việc triển khai gặp nhiều rào cản.
5. Vấn đề lưu trữ và quản lý dữ liệu
Cơ sở dữ liệu ADN người mất tích và thân nhân tại Việt Nam còn rời rạc, chưa đồng bộ hóa giữa các cơ quan như Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, và các địa phương. Điều này gây khó khăn trong việc đối chiếu và tìm kiếm kết quả phù hợp.
6. Những khó khăn trong phối hợp liên ngành
Công tác giám định ADN đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và các tổ chức liên quan. Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn còn tình trạng chồng chéo chức năng, thiếu thống nhất trong quy trình và tiêu chuẩn giám định.
Kết Luận
Việc giám định ADN hài cốt, đặc biệt là hài cốt liệt sĩ vô danh, không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là trách nhiệm đạo lý và xã hội. Để công tác này đạt hiệu quả cao hơn, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật, đào tạo nhân lực chuyên sâu, hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành, cũng như tăng cường truyền thông, vận động người dân tham gia cung cấp mẫu đối chiếu. Đây là hành trình dài, nhưng rất cần thiết để tri ân những người đã ngã xuống vì Tổ quốc.
